تاریخچه و اطلاعات جغرافیایی در مورد کشور روسیه

 

موقعیت کنونی روسیه

روسیه با 17075400 کیلومتر مربع وسعت به تنهایی بیش از 76 درصد خاک اتحاد شوروی سابق را تشکیل می‎دهد. و در حال حاضر هم با اشغال حدود 11.5 درصد خشکیهای کره زمین بزرگترین کشور جهان محسوب می‎شود. اگرچه 65 درصد خاک این کشور در بخش آسیایی قرار دارد، تنها بیست و هشت درصد مردم روسیه در این نواحی زندگی می‎کنند. این سرزمین بیش از 160 درجه طول جغرافیای و 10 منطقه زمانی را در برگرفته و اختلاف ساعت در منطقه مسکو با شرقی‎ترین نقطه روسیه در شبه‎جزیره چوکچی و شبه‎جزیره ساخالین 9 ساعت است.

سرزمین پهناور روسیه را دریاهای متعددی در برگرفته که عمده‎ترین آنها عبارتند از: دریای بالتیک و خلیج فنلاند در غرب، دریای سفید، خلیج پچورا، دریای کارا، دریای بارنتس، دریای لاپتف، دریای سیبری شرقی، دریای چوکچی و اقیانوس منجمد شمالی در شمال، دریای برینگ، دریی اخُتسک، دریای ژاپن و اقیانوس آرام در شرق، دریای سیاه و دریای خزر در جنوب. با وجود آنکه طول سواحل این کشور به 37.653 کیلومتر می‎رسد، اما به لحاظ اینکه بیشتر سواحل آن در منطقه منجمد شمالی واقع است و یا دریاهای مرتبط با آن از طریق تنگه‎های تحت کنترل کشوای دیگر به آبراه‎های مهم متصل است، روسیه از وضعیت مطلوبی در برقراری ارتباط دریایی آزادانه با سایر کشورهای جهان برخوردار نیست. مرزهای این کشور بالغ بر 20.139 کیلومتر است.

بخش اروپایی روسیه عمدتاً جلگه‎ای و هموار است. بلندترین نقطه روسیه، قله البروس با 5.624 متر ارتفاع در شمال قفقاز در جمهوری آستیای شمالی و نزدیکی مرز گرجستان است که در عین حال بلندترین نقطه اروپا نیز محسوب می‎شود. کوههای اورال که در امتداد شمالی – جنوبی قع شده است حد میان اروپا و آسیا را تعیین می‎کند و بلندترین نقطه آن قله نارودا تنها 1.885 متر ارتفاع دارد. تمامی قسمت آسیایی روسیه را سرزمین پهناور سیبری در برگرفته است. شبکه گسترده‎ای از رودهای پر آب در روسیه وجود دارد که علاوه بر تأمین آب آشامیدنی سده برق آبی فراوانی بر روی آنها احداث شده است.

رودهای عمده بخش اروپایی روسیه عبارتند از: ولگا با 3.690 کیلومتر طویل‎ترین رود اروپا که به دریای خزر می‎ریزد، دون که با نام قزاق‎های دون جاودان شده است، دنیپر، نمان، نوا، لینا، پچورا. بلندترین رود روسیه ینی‎ر بخش آسیایی این کشور جریان دارد. دریای خزر که بزرگترین دریاچه جهان محسوب می‎شود در مرزهای جنوبی این کشور قرار دارد. دریاچه بایکال با 34.140 کیلومتر مربع وسعت بزرگترین دریاچه روسیه، عمیق‎ترین دریاچه جهان (با 1740 متر عمق) و بزرگترین دریاچه آب شیرین آس است و 20 درصد آب شیرین دریاچه‎های جهان در این دریاچه ذخیره شده است. پوشش گیاهی روسیه را در شمالی‎ترین مناطق توندرا و در جنوب تایگا تشکیل می‎دهد که یک سوم جنگل‎های جهان در این نواحی قرار دارد. آب و هوای روسیه عمدتاً قاره‎ای خشک همراه با زمستان‎های سرد است. میزان درجه حرارت در نواحی شمال شرقی سیبری در زمستانها تا 70 زیر صفر نیز می‎رسد. میانگین دمای تابستان از 6 درجه تا 20 درجه بالای صفر است. میزان بارندگی از متوسط تا کم در تغییر است و بویژه در نواحی داخلی چندان قابل پیش‎بینی نیست. روس‎ها که در حال حاضر حدود 83 درصد جمعیت روسیه را تشکیل می‎دهند از گروه اسلاوهای شرقی بشمار می‎روند که خود از خانواده‎ هند و اروپایی محسوب می‎شوند. در روسیه بیش از 100 ملیت و قوم زندگی می‎کنند. زبان روسی زبان رسمی است و به خط سیریلیک نوشته می‎شود. اکثریت مردم روسیه تابع کلیسای ارتدکس روسیه می‎باشند. دین مسیح و به تبع آن کلیسای ارتدکس از اوایل قرن دهم در روسیه گسترش یافت. بعلاوه پیروان مذاهب کاتولیک و پروتستان در شمار محدودی در این کشور حضور داد و در نواحی شمال قفقاز و شمال دریای خزر مسلمانان از اکثریت برخوردارند.

مشخصات کلی روسیه

نام رسمی: فدراسیون روسیه	امید به زندگی: زنان 72 سال، مردان 62 سال (سال 1998)
نام محلی: روسیا	توزیع سنی: 14 – 0 سال: 23 درصد، 64 – 15 سال: 66 درصد
پایتخت: مسکو	جمعیت شهری: 74 درصد
تاریخ استقلال: دارای قدمت تاریخی	زبان رسمی: روسی
روز ملی: 12 ژوئن	واحد پول: روبل روسیه برابر با 100 کوپک
مساحت: 17075400 کیلومتر مربع	تولید ناخالص ملی: 000،000،546،479 دلار
جمعیت: 148000000 نفر	تولید سرانه ناخالص ملی: 1992: 2680 دلار
تراکم جمعیت: 8.7 نفر در کیلومتر مربع	نرخ تورم: 1999: 40 درصد
رشد سالانه جمعیت: منفی	نیروی کار: صنعت: 37 درصد، کشاورزی: 12.5 درصد، خدمات: 50.5 درصد
میزان بیکاری: 1998: 3.1 درصد

روسیه دارای 21 جمهوری خودمختار، 49 استان، 6 خطه، دو شهر خودمختار مسکو و سنت‎پترزبورگ است. در شهر مسکو پارلمان و دومای کشوری و مجلس سنا و شورای فدراسیون عمل می‎کنند. علت اینکه این دو شهر خودمختار هستند این است که از نظر مساحت و جمعیت با سایر مناطق قابل ایسه هستند؛ از آنجا که این دو شهر در دوران مختلف پایتخت بودند از اهمیت خاصی برخوردار شدند) و 10 ناحیه خودمختار است. در ماه مه سال 2000 ولادیمیر پوتین پیشنهاد کرد روسیه به 7 منطقه تقسیم شود که روز 31 ماه مه سال 2000 این پیشنهاد از تصویب شور اول دومای کشوری گذشت. این هفت منطقه شامل مناطق ذیل هستند:

ـ منطقه شمال غربی (مرکز- سنت‎پترزبورگ )

ـ منطقه مرکزی(مرکز- مسکو)

ـ منطقه رود ولگا(مرکز- نیژنی‎نوگورود)

ـ منطقه شمال قفقاز(مرکز- رستوف – دن)

ـ منطقه خاوردور(مرکز- خاباروفسک)

ـ منطقه اورال(مرکز- یکاترینبورگ)

ـ منطقه سیبری(مرکز- نووسیبیرسک)

پس از فروپاشی اتحاد شوروی کشور روسیه به عنوان بزرگترین کشور تشکیل‎دهنده شوروی، در بیشتر موارد حقوقی و سیاسی جایگزین آن گردید. قانون اساسی روسیه در رفراندوم 12 دسامبر سال 1993 با 58 درصد آرا به تأیید عمومی رسیده و طبق آن حکومت این کشور جمهوری فدراتیو میاشد. قوه مقننه یا مجلس فدرال از ترکیب شورای فدراسیون با 178 عضو و دومای کشوری با 450 عضو تشکیل می‎گردد. نیمی از اعضای دوما از طریق انتخابات مستقیم در حوزه‎های انتخابی منطقه‎ای به مجلس راه می‎یابند و نیم دیگر بر اساس فهرستهای حزبی برگزیده می‎شوند. فدراسیون روسیه به عنوان یکی از چهار جمهوری اصلی بنیانگذار اتحاد جماهیر شوروی در سال 1991 رأی به انحلال شوروی داد و سپس همراه با روسیه سفید (بیلوروسی) و اوکراین نقش اصلی را در تأسیس اتحادیه جامعه کشورهای مستقل مشترک‎المنافع به عهده داشت. فرماندهی کل قوا به عهده ئیس‎جمهور است. تعداد نفرات ارتش در سال 1999 بالغ بر 1.2 میلیون نفر بوده است. اقتصاد روسیه و به ویژه در بخش اروپایی آن تا اواخر قرن نوزدهم یعنی هنگامی که انقلاب صنعتی در اروپا آغاز گشت بر پایه کشاورزی قرار داشت. سپس روند تکاملی اقتصاد این کشور به واسطه جگ جهانی اول و جنگ‎های داخلی متعاقب آن دچار وقفه گردید. استالین پایه‎های پیشرفت صنعتی مدرن را بنیان نهاد. با اجرای بازار آزاد، اقتصاد روسیه با وضعیت بغرنجی روبرو گردید. از طرفی نهادها و روابط اقتصادی سابق از میان رفت و از طرف دیگر سیستم جدید نیز هنوز اسرار نیافته بود و در نتیجه افت تولید در بیشتر بخش‎های اقتصاد حاکم گردید.

جدول جمهوری‎های فدراسیون روسیه

نام جمهوری	مرکز	موقعیت جغرافیایی	جمعیت(هزارنفر)	مساحت(کیلومترمربع)
آدیغه	مایکوپ	شمال قفقاز	442	7600
گورنی آلتای	گورنو-آلتایسک	جنوب سیبری	198	92600
اودمورتیا	ایژفسک	کرانه رود ولگا	1637	42100
بوریاتیا	اولان اوده	در جنوب روسیه	1059	351300
تووا	قزل اردو	در غرب بوریات	306	170500
خاکاس	آباکان	غرب رود ینی‎سی	581	61900
ساخا (یاکوت)	یاکوتسک	در سیبری شرقی	1093	3103200
کارلیا	پطروزاودسگ	در همسایگی فنلاند	800	172400
کالمیکیا	الیستا	در ساحل رود ولگا	327	76100
کومی	سیکتیف‎کار	در غرب کوه‎های اورال	1255	415900
ماری	یوشکار –اولا	مرکز روسیه	762	23200
موردووی	سارانسک	بخش اروپای روسیه	964	26200

جمهوری ‎های مسلمان‎ نشین

نام جمهوری	مرکز	موقعیت جغرافیایی	جمعیت (هزار نفر)	مساحت (کیلومتر مربع)
اوستیای شمالی	ولادی قفقاز	شمال قفقاز	695	8000
باشقیرستان	اوفا	در ساحل ولگا	4008	143600
تاتارستان	قازان	در ساحل ولگا	3696	68000
چچنیا	گروزنی	شمال قفقاز	-	-
چوواش	چبوکساری	مرکز روسیه	1353	18300
داغستان	ماخاچ قلعه	در غرب دریای خزر	1890	50300
قره‎چای چرکسیا	چرکسک	شمال قفقاز	431	14100
کاباردابالکاریا	نالچیک	شمال قفقاز	784	12500

پس از فروپاشی شوروی، دولت روسیه مالکیت خصوصی زمین را که در دوران شوروی وجود نداشت برسمیت شناخت. تا سال 1993 حدود 260.000شرکت در بخش کشاورزی فعالیت داشتند که 5 درصد تولیدات کشاورزی را تأمین می‎کردند. دامپروی هم در روسیه از تنوع بسیاری برخوردار است و از پررش گاو، گوسفند و بز تا گوزن شمالی را در بر می‎گیرد. همچنین ناوگان صیادی روسیه در آبهای وسیع و گسترده اطراف این کشور فعال است و یکی از بزرگترین ناوگان‎های جهان در نوع خود محسوب می‎شود.

روسیه از لحاظ معادن هم ذخایر با ارزشی از سنگهای معدنی فلزی و غیر ف دارد. و از نظر منابع تأمین سوخت و انرژی هم بسیار غنی است و نفت منبع اصلی صادرات روسیه محسوب می‎شود. از زمان تأسیس اتحاد شوروی تأکید زیادی بر گسترش صنایع سنگین صورت می‎گرفت و به تولید صنایع سبک و مصرفی اهمیت چندانی داده نمی‎شد. در سال‎های پس از فروپاشحاد شوروی توجه بیشتری به صنایع سبک و به ویژه به صنایع تولید کالاهای مصرفی و خانگی شد. درآمد بودجه عمومی دولت روسیه در سال 1992 بالغ بر 3.285.000.000 روبل(به تاریخ 31 ماه مه سال2000 هر دلار برابر 28.10 روبل است) و هزینه‎های آن نیز 3.111.600.000 روبل(دلار 28.10 روبل) بوده است. تولید ناخالص داخلی در سال 1993 بالغ بر 300،162 میلیارد روبل(هر دلار 28.10 روبل) گزارش شده است که نسبت به سال قبل با کاهشی معادل 12 درصد مواجه بوده است.

روسیه از شبکه‎های حمل و نقل وسیعی برخوردار است که شامل راه‎آهن، جاده‎ها، شبکه رودهای قابل کشتیرانی و کانال‎ها است. مهمترین عامل ارتباطی بخش اروپایی روسیه با نواحی شرقی و به ویژه خاور دور روسیه خط‎آهن سراسری سیبری است. رود ولگا بوسیله کانال ولگا – دیای خزر را به دریای سیاه متصل می‎سازد. طول خط راه‎آهن روسیه به 86.099 کیلومتر (سال 1998)می‎رسد که 37.635 کیلومتر آن برقی شده و طول راههای اتومبیل‎رو نیز 893.000 کیلومتر(1999-1998) است. شرکت هواپیمایی روسیه آئروفلوت پرواز به بیش از 103 کشور جهان را سازمی‎دهد.

طبق آمارهای موجود(سال 1999) سالانه بیش از 808،4 عنوان روزنامه در روسیه منتشر می‎شود که تیراژ آنها به 166 میلیون نسخه می‎رسد. از میان روزنامه‎های ذکر شده 288 مورد با 3 میلیون تیراژ به زبان‎های غیر روسی چاپ و پخش می‎شود. در روسیه 8/48 میلیون رادیویی (یک رادیو برای 3 نفر) و 54.2میلیون گیرنده تلویزیونی موجود است. همچنین حدود 35/24 میلیون خط تلفن(1999-1998) مورد استفاده قرار می‎گیرد.

فرهنگ و آداب و سنن روسی آمیخته‎ای از زندگی سنتی اسلاوهای شرقی، کلیسای ارتدکس و تا حدودی تأثیرپذیرفته از فرهنگ اروپایی است. ادبیات روسی یکی از غنی‎ترین ادبیات جهان و دارای شاهکارهای جاودانی است. عصر طلایی ادبیات روسی که در دوران پطر کبیر آغاز شده بود و درال‎های 1815 تا 1830 به اوج خود رسید بزرگترین شاعر روسیه یعنی الکساندر پوشکین را خلق نمود. از شاعران و نویسندگان دیگر روس می‎توان از نیکولای گوگول ، ایوان تورگنیف، فئودور داستایفسکی، لو تولستوی و آنتوان چخوف ماکسیم گورکی و … نام برد. در دوران شوروی تأکیدیادی بر موضوعات علمی و تاریخی می‎شد و به همین علت موزه‎های بسیار زیادی در زمینه‎های مختلف در این کشور به وجود آمده است. همچنین علاقه مردم روسیه به موسیقی و هنرهای نمایشی از جمله تئاتر و اپرا موجب گردیده که در اقصی نقاط این کشور مراکزی به این امر اختصاصبد. به علاوه سیرک‎های بزرگی در روسیه وجود دارد که دارای شهرت جهانی می‎باشد.

از جاهای دیدنی روسیه می‎توان از حلقه طلایی نام برد که شامل شهرهای سوزدال، ولادیمیر، یاروسلاول، پریسلاول، و غیره است. در جنوب، شهر‎های استراحتی سوچی، آناپا، گلینجیک و غیره… سنت‎پترزبورگ و کاخ‎های سلطنتی واقع در حوالی شهر سنت‎پترزبورگ. سرگییف پاساد در مسکو و مجتمع کلیسایی و صومعه، تولا، یاسنایاپالانا(محل زندگی تولستوی).

جدول ساختار تولید ناخالص داخلی و نیروی کار

	درصد نیروی کار	نیروی کار(نفر)	درصد کل ارزش	تولید ناخالص داخلی(میلیون روبل)
کشاورزی	13.5	9970000	16	100200
صنایع، معادن. تسهیلات عمومی	27.3	20117000	36.4	228100
ساختمان	14.6	10778000	9.1	57300
حمل و نقل و ارتباطات	7.8	5750000	6.9	43100
بازرگانی،امور مالی،خدمات ادارت دولتی و ارتش	30.8	22758000	26	162900
سایر موارد	6	4436000	5.6	34700
جمع	100	73809000	100	626300